Kαρύστου

Μετά την αποχώρηση των Βενετών, την Κάρυστο κατέλαβαν οι Τουρκοι του Κοτζά Μαχμούτ πασά, οι οποίοι την ονόμασαν Κιζίλ Χισάρ.

Οι Ελληνες συνέχισαν να κατοικούν γύρω από το Καστέλο Ρόσσο και να διατηρούν ακόμη και μικρές εκκλησίες εκεί, παρά τη σκληρότητα και το φανατισμό των Τούρκων, μέχρι τα τέλη του 17ου αιώνα, όταν διώχτηκαν, εξαιτίας της συμμετοχής τους ως συμμάχων των Βενετών στο βενετοτουρκικό πόλεμο που ξέσπασε το 1684.

Στις 24 Οκτωβρίου του 1688, κατά τη διάρκεια του βενετοτουρκικού πολέμου, ο βενετικός στόλος τον οποίο οδηγούσε ο ίδιος ο Δόγης Μοροζίνι παρουσιάστηκε μπροστά στο λιμάνι της Καρύστου με πρόθεση να καταλάβει το κάστρο. Αγνωστο όμως για ποια αιτία, ο βενετικός στόλος δεν προχώρησε σε πολεμικές ενέργειες κατά των Τούρκων της Καρύστου αλλά αναχώρησε για το Ναύπλιο.

Κατά τον 18ο αιώνα οι Τούρκοι με τη βοήθεια των Ελλήνων έγιναν διώκτες της πειρατίας, η οποία μάστιζε τότε το Αιγαίο πέλαγος. Ομως εκτός από την πειρατεία οι Τούρκοι της Καρύστου εκδίωξαν τον περίφημο καταδρομέα Λάμπρο Κατσώνη, το 1789, και καταδίωξαν τους οπλαρχηγούς του Ολύμπου, οι οποίοι μαζί με άλλους Ελληνες αντάρτες είχαν αρχίσει θαλασσινό πόλεμο και ναυτική ανταρσία κατά των Τούρκων.

Στις αρχές του 19ου αιώνα οι εμφύλιες διαμάχες των Τούρκων συντάραξαν την Κάρυστο και έφεραν πάλι τον πόλεμο κάτω από τα τείχη του κάστρου της. Περί το 1803, ο διοικητής του κάστρου Μουσταφά Αγά εξαιτίας των ερωτικών του σχέσεων με μια παντρεμένη μουσουλμάνα στραγγαλίστηκε και το πτώμα του, αφού τοποθετήθηκε σε ένα σάκο, πετάχτηκε κάτω από τις καμάρες του υδραγωγείου του κάστρου. Ο γιος του Μουσταφά Ομέρ, κλείστηκε με τους ανθρώπους του στο κάστρο, ενώ έξω από αυτό κλείστηκαν οι στρατιώτες του τοπικού μπέη Σαλή, οι οποίοι πολιορκούσαν τον Ομέρ. Τελικά ο Ομέρ με τη βοήθεια 100 Τουρκαλβανών μισθοφόρων διασκόρπισε τους εχθρούς του και έγινε κύριος της Καρύστου, αφού αναγνωρίστηκε απευθείας από την Κωνσταντινούπολη ως τοπάρχης.

Ο Ομέρ υπήρξε δραστήριος ικανός και δυναμικός στρατιωτικός ηγέτης, έμελλε δε κατά την διάρκεια της Ελληνικής επανάστασης η παρουσία του στην Εύβοια να εμποδίσει την πρόοδο του ελληνικού ξεσηκωμού στο νησί.

Με το ξέσπασμα του πολέμου της ανεξαρτησίας, οι Ευβοείς πήραν τα όπλα για τους σκοπούς του απελευθερωτικού αγώνα.

Την άνοιξη του 1821, πλοία από την Αίγινα ήρθαν στην Κάρυστο, με σκοπό να καταλάβουν τα δύο πολεμικά πλοία, τα οποία διέθετε ο Ομέρ και βρίσκονταν ελλημενισμένα στο λιμάνι της Καρύστου. Όμως, τα πλοία κατάφεραν να διαφύγουν από τους Ελληνες καταδρομείς, οι οποιοι αποχώρησαν για το νησί τους αποκομίζοντας ως λάφυρα μόνο μερικά κανόνια από την παραλία της Καρύστου.

Οι Ελληνες από τις αρχές του απελευθερωτικού αγώνα έθεσαν ως στόχο την κατάληψη του κάστρου της Καρύστου. Δύο εκστρατείες, οι οποίες οργανώθηκαν εναντίον του, είχαν άδοξο τέλος, πριν προφτάσουν οι επαναστάτες να φτάσουν στην πόλη της Καρύστου. Η πρώτη είχε οργανωθεί από το άπειρο, γύρω στα πολεμικά ζητήματα, επίσκοπο Καρύστου Νεόφυτο και είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο πολλών αγωνιστών και τον τραυματισμό του οπλαρχηγού Βάσου Μαυροβουνιώτη. Η δεύτερη εκτός από την αποτυχία είχε και το οδυνηρό αποτέλεσμα του θανάτου του Μανιάτη οπλαρχηγου Μιχάλη Μαυρομιχάλη μέσα σε ένα μύλο στην περιοχή των Στύρων, όπου είχε οχυρωθεί με μερικούς πολεμιστές. Το κεφάλι του Μαυρομιχάλη στάλθηκε από τον Ομέρ της Καρύστου στην Κωνσταντινούπολη σαν ακριβό λάφυρο και απόδειξη της στρατιωτικής ικανότητάς του.

Παρά τις στρατιωτικές αποτυχίες, οι Ελληνες δεν εγκατέλειψαν την προσπάθεια να εκπορθήσουν το κάστρο της Καρύστου. Από την ανατολική Στερεά Ελλάδα έφτασε στην Εύβοια ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, ο οποίος ενίσχυσε με τους άνδρες του τις ελληνικές δυνάμεις. Οι Ελληνες υπό το Νικόλαο Κριεζώτη κατάφεραν να αποκλείσουν τον Ομέρ μπέη, την άνοιξη του 1823 στο φρούριο της Καρύστου και άρχισαν αμέσως τη στενή πολιορκία του.

Οι μουσουλμάνοι είχαν απογοητευτεί μέσα στην πόλη της Καρύστου και μερικοί Τουρκαλβανοί συνεννοήθηκαν με τον Κριεζώτη να ανοίξουν μια από τις πύλες στους Ελληνες σε επικείμενη έφοδό τους. Ομως η πολιορκία δεν κατέληξε στην πολυπόθητη κατάκτηση εξαιτίας των διαφωνιών των Ελλήνων οπλαρχηγών αλλά και της εμφάνισης του τούρκικου στόλου του Χοσρέφ Τοπάλ πασά στη θαλάσσια περιοχή της Καρύστου, ο οποίος αποβίβασε 4000 γενίτσαρους και ισχυρό ιππικο, με σκοπό να λυθεί η πολιορκία και να ανακουφιστούν απο την πίεση των ελληνικών στρατευμάτων οι Τουρκοι της περιοχής. Οι ισχυρές αυτές στρατιωτικές δυνάμεις κινήθηκαν κατά των Ελληνων σε συνδυασμο με τους πολιορκούμενους Τούρκους του Ομέρ και κατάφεραν να απωθήσουν τους Ελληνες και να λύσουν την πολιορκία. Αυτή η τούρκικη επιτυχία είχε ως αποτέλεσμα την ανύψωση του Ομέρ στο αξίωμα του πασά.

Οι ημέρες που ακολούθησαν την τούρκικη επιτυχία υπήρξαν εφιαλτικές για τους Ελληνες της Καρύστου. Αχαλίνωτοι οι Τούρκοι προέβησαν σε βάρος των Ελλήνων σε σφαγές και σε κάθε είδους κακουργήματα.

Οι Ελληνες όμως δεν μπορούσαν να παραβλέψουν τη μεγάλη στρατηγική αξία της Εύβοιας και ειδικότερα της Καρύστου για την έκβαση του απελευθερωτικού αγώνα στην κεντρική και νοτια Ελλάδα. Για το λόγο αυτό ο αρχηγός του τακτικού στρατού Φαβιέρος αποφάσισε το χειμώνα του 1826 να εκστρατεύσει κατά της Εύβοιας. Σχέδιο το οποίο εκπονήθηκε για την αιφνίδια κατάληψη του Καραμπαμπά, εγκαταλείφθηκε λόγω των ελαχίστων πιθανοτήτων επιτυχίας του, αφού τα πολιορκητικά μέσα ήταν ανεπαρκή. Κατόπιν αυτού, ο Φαβιέρος αποφάσισε να στραφεί και να επιτεθεί κατά της Καρύστου.

Τις πρώτες μέρες του Μαρτίου του 1826 τα ελληνικά στρατεύματα έφτασαν προ της Καρύσοτυ, την οποία υπεράσπιζαν 600 Τούρκοι στρατιώτες και ορισμένοι μουσουλμάνοι κάτοικοι.

Οι Ελληνες απέκοψαν την επικοινωνία Χαλκίδας - Καρύστου και άρχισαν την πολιορκία. Αφού κατέλαβαν μερικά σπίτια έξω από την πόλη, μετέφεραν το πυροβολικό τους και το τοποθέτησαν σε θέση που επέτρεπε τον κανονιοβολισμό της πύλης και των οχυρώσεων του κάστρου. Ο βομβαρδισμός της πύλης δεν είχε επιτυχία και σταμάτησε γρήγορα, διότι από την τραχύτητα του εδάφους και τις οπισθοδρομήσεις των πυροβόλων έσπασαν οι άξονές τους και αχρηστεύτηκαν εντελώς.

Ο Φαβιέρος διέταξε την υποχώρηση των στρατευμάτων τα οποία εγκαταστάθηκαν σε νέες ασφαλέστερες θέσεις κυρίως βορειοδυτικά του φρουρίου. Κατά την υποχώρηση των Ελληνων οι Τούρκοι ανεθάρρησαν και αποπειράθηκαν να πλήξουν τα υποχωρούντα ελληνικά στρατεύματα. Το θάρρος όμως του φιλέλληνα Μπεραντιέ και των αντρών του ανέκοψαν την τούρκικη επίθεση και την έβαψαν στο αίμα.

Ο Φαβιέρος έστειλε τους άξονες των πυροβόλων για επισκευή στην Αθήνα και ώσπου να επισκευαστούν ενίσχυσε το στρατό του με δυο μικρά ναυτικά κανόνια, τα οποία ήταν όμως ανίσχυρα να βλάψουν το κάστρο. Δραστήριος αλλά και νευρικός, δεν μπορούσε να περιμένει τη αποκατάσταση του πυροβολικού του και εκπόνησε σχέδιο καταλήψεως της Καρύστου με έφοδο. Τη νύκτα της 9ης Μαρτίου δύο ώρες πριν την αυγή ο λοχαγός Μπεραντιέ έδωσε κατά διαταγή του Φαβιέρου το σύνθημα της εφόδου.

Οι Ελληνες αναπτύχθηκαν σε ένα τόξο που άρχιζε νοτιοανατολικά του κάστρου και κατέληγε δυτικά και άρχισαν την επίθεση κατά των σπιτιών τα οποία είχαν οχυρώσει οι Τούρκοι έξω από τα τείχη της Καρύστου. Σύγχυση και πανικός κατέλαβε τους Τούρκους που άφησαν τις θεσεις τους και έτρεξαν να κρυφτούν πίσω από τα τείχη του κάστρου. Ομως ο φρούραρχος της Καρύστου διέταξε να κλείσουν τις πύλες και τους παρότρυνες να γυρίσουν στις θέσεις τους. Οι Τούρκοι στρατιώτες συμμορφώθηκαν με τις εντολές του φρούραρχου, γύρισαν στις θέσεις τους και άρχισαν να πολεμούν με λύσσα και απελπισία. Τελικά, ο Φαβιέρος αναγκάστηκε να ζητήσει την υποχώρηση των στρατευμάτων μπροστά στο μέγεθος των απωλειών.

Οι περιπέτειες του τακτικού ελληνικού στρατού στη νότια Εύβοια συνεχίστηκαν μέχρι το τέλος Μαρτίου, οπότε ο ελληνικός στόλος μετέφερε και πάλι τον τακτικό στρατό σε φιλικές ακτές της απελευθερωμένης Ελλάδας.

Ομως ο ελληνικός στρατός επέστρεψε στην Κάρυστο ως ελευθερωτής, όταν το Μάρτιο του 1833, η Εύβοια παραδόθηκε τελικά με καθυστέρηση πέντε ετών από τους Τούρκους στους Ελληνες.

Από τη νεότερη ιστορία της Καρύστου αξιοσημείωτη είναι η διαμόρφωση της σύγχρονης πόλης από τον Βαυαρό αρχιτέκτονα Μπίρμπαχ, μετά από εντολή μάλιστα του βασιλιά Όθωνα γι' αυτό και η πόλη ονομαζόταν Οθωνούπολη μέχρι το 1862. Έτσι η Κάρυστος απέκτησε ένα άριστο ρυμοτομικό σχέδιο, με μεγάλους δρόμους, πλατείες και μια θαυμάσια προκυμαία.

http://www.servitoros.gr